ένα μικρό update
Αίγυπτος. Ανεξάρτητα με το εάν δεν θα πίναμε μπύρα μαζί τους (για την ακρίβεια αυτοί δεν πίνουν μπύρα), οι αδελφοί μουσουλμάνοι είναι ο πολιτικός σχηματισμός με τη μεγαλύτερη ισχύ και τις περισσότερες κοινωνικές συμμαχίες στην αίγυπτο. Και κάπως έτσι πήραν την εξουσία (με εκλογές για όσους θέλουν να το ξεχνάνε). Οι στρατιωτικοί βέβαια που έκαναν κουμάντο κράτησαν για πάρτη τους πολλές από τις εξουσίες και οι αμερικάνοι ήλπιζαν πως τελικά θα βρουν μια άκρη με τον μοναδικό αταλάντευτο μουσουλμάνο σύμμαχο τους στην περιοχή (οι σαουδ.αρ� �βία και το κατάρ δεν μετράνε καθώς είναι προτεκτοράτα).
Μέσα σε ένα μήνα οι αμερικάνοι έστειλαν τους πάντες στην αίγυπτο (από τον μπερνς μέχρι τη χίλαρι και τον πανέτα) ελπίζοντας πως θα σιγουρέψουν τη συμμαχία και πως οι στρατιωτικοί θα συνεχίσουν να κρατάνε το χαλινάρι. Και έτσι φαινόταν πως ήταν τα πράγματα.
Μέχρι που πριν 2βδομάδες, με αφορμή μια πολύ περίεργη επίθεση "ισλαμιστών" σ'ένα αιγυπτιακό φυλάκιο στο σινά με παραπάνω από μια ντουζίνα νεκρούς αιγύπτιους στρατιώτες, ο μόρσι έστειλε σπίτι του ολόκληρο το επιτελείο του στρατού. Και ταυτόχρονα ανακοίνωσε πως προετοιμάζει ταξίδι στην κίνα και το ιραν αντί για τις ηπα. Γκαγκάν.
Συρία. Εντάξει είναι εμφανές πως τα ψωμιά του ασαντ δεν είναι πολλά και φαίνεται να το έχουν καταλάβει και οι ρωσοκινέζοι που καίτοι απέτρεψαν μια εισβολή του νάτο, δείχνουν να μην μπορούν να σταθεροποιήσουν την κατάσταση. Με λίγα λόγια ο άσαντ σίγουρα και ίσως και το καθεστώς του να μην επιβιώνει. Αλλά αυτό δεν σημαίνει πως η συριακή αντιπολίτευση κερδίζει. Για την ακρίβεια η συριακή αντιπολίτευση δεν υπάρχει. Πρόκειται για ένα συνονθύλευμα από τη μάρα και τη σάρα που στην ουσία δεν έχει καμία ισχύ, καθώς έχει παραδώσει ολόκληρο το σ τρατιωτικό σκέλος της εξέγερσης σε κάτι ύποπτα μούτρα της αλκαίντα τα οποία χρηματοδοτούνται από τους σαουδάραβες, εξοπλίζονται από τους τούρκους και προβαίνουν σε αλκαϊντιανές αγριότητες στο έδαφος της συρίας. Είναι σημαντικό εδώ να δώσουμε βάση σε ένα γεγονός που αποκρύπτεται από τα δυτικά μέσα (και να ήταν το μόνο). Ο συριακός στρατός σε γενικές γραμμές δεν συμμετέχει στον εμφύλιο, στην ουσία την εργολαβία την έχουν πάρει ειδικές δυνάμεις που είναι σίγουρα πιστές στο καθεστώς. Λεπτομέρειες που οι μισθοφόροι των "καλών" δεν αναγν� �ρίζουν με αποτέλεσμα να δημιουργείται ακόμα μεγαλύτερη εμπλοκή, σ' έναν πόλεμο -που παρά τα όσα σας λένε- δεν έχει καλούς.
Το θέμα είναι πως ο πόλεμος δεν θα τελειώσει εύκολα. Κάτι που βολεύει τους ισραηλινούς (που ονειρεύονται μια λιβανοποιημένη συρία, διασπασμένη σε 5-6κομμάτια), αλλά αγχώνει τους τούρκους που καταλαβαίνουν πως το ένα από αυτά τα 5κομμάτια θα είναι κουρδικό. Ο άσαντ μάλιστα ήρθε σε συμφωνία με τους κούρδους της συρίας οι οποίοι ανέλαβαν τη φύλαξη των περιοχών τους με τη βοήθεια των αδελφών τους στο βόρειο ιρακ οι οποίοι ήδη έχουν μια ντεφάκτο αυτονομία. Στο πλευρό του άσαντ παραμένουν επίσης (χωρίς ιδιαίτερη ζέση) όσοι δεν βλέπουν με καλό μά� �ι ένα θεοκρατικό καθεστώς τύπου σαουδαραβίας το οποιο χρηματοδοτείται από τη μέκκα και αυτοί δεν είναι λίγοι. Γκαγκάν 2.
Τουρκία. Κάτι που μας φέρνει στην τουρκία. Ο ερντογάν κάθε βράδυ ονειρεύεται να γίνει χαλίφης, αλλά αυτή η κακόμοιρη η τουρκία δεν θέλει να του κάνει τη χάρη. Το όνειρό του το έχει καταλάβει ο μπάμιας που τον πήρε τηλέφωνο, προκειμένου να τον πείσει να εισβάλει ο τουρκικός στρατός στη συρία για να επιβάλει μια "λύση". Κάτι που τον ερντογάν τον τρώει να το κάνει, αλλά όπως είπα η χώρα είναι πολύ μικρή για να χωρέσει έναν τόσο μεγαλομανή ηγέτη. Βλέπετε εδώ και 1 χρόνο τουλάχιστον, ο ερντογάν έχει στείλει στη φυλακή ή στα δικαστήρια το μισό τουρκικό επιτελείο στρατού. Αφορμή είναι η γνωστή υπόθεση εργκένεκον, κάτι ψιλοσχέδια των στρατηγών να κάνουν ένα ψιλοπραξικόπημα, αλλά στην πραγματικότητα όλο το παραμύθι είναι μια επίδειξη δύναμης της πολιτικής εξουσίας απέναντι στην στρατιωτική. Εντυπωσιακή επίδειξη δύναμης αν σκεφτείτε πως οι στρατηγοί κυβερνούσαν στην τουρκία μέχρι πριν απο 10 χρόνια και δεν δίστασαν να εκτελέσουν έναν πρωθυπουργό (τότε στα όμορφα 60s), αλλά αρκετά προβληματική αν ετοιμάζεσαι να εισβάλλεις σε μια άλλη χώρα.
Σαν να μην έφτανε αυτό, οι τούρκοι αναλυτές καταλαβαίνουν πως πιθανή εισβολή στη συρία θα μετατρεπόταν γρήγορα στο δικό τους ιρακ. Είναι σίγουρο πως πολλοί σύριοι δεν θα την έβλεπαν με καλό μάτι. Όπως η εισβολή των αμερικάνων ένωσε τους σιίτες και τους σουνίτες ιρακινούς εναντίων τους, είναι πολύ πιθανό να συμβεί κάτι αντίστοιχο και στη συρία. Επιπλέον, πιθανό σπάσιμο της συρίας σε 4-5-6κομμάτια θα έκανε πραγματικότητα ένα συριακό κουρδιστάν που μαζί με το αυτόνομο ιρακινό θα έφτιαχναν ένα πολύ ωραίο πάρτι από το οποίο θα έλειπε μόνο το το υρκικό κουρδιστάν. Και για κερασάκι στην τούρτα, στην τουρκία ζούνε πολλά εκατομμύρια αλεβίτες, η ίδια ακριβώς σέχτα που κυβερνάει στη συρία. Παρότι οι τούρκοι αλεβίτες δεν είναι κούρδοι -με λίγα λόγια δεν είναι ορεσίβιοι πολεμόχαροι και δεν τους κόβω να κάνουν σύντομα επιθέσεις αυτοκτονίας- είναι πολύ πιθανό να μη δουν με καθόλου καλό μάτι μια τουρκική εισβολή. Κυρίως διότι οι αλεβίτες αποτελούν μια σίιτικη σέχτα που θεωρεί τον σουνιτικό λιγκαλισμό της θρησκείας (δηλαδή ο θεός σου λεει να προσεύχεσαι 5 φορές την ημέρα, να κάνεις εκείνο και να μην κάνεις το άλλο κλπ κλπ) στην καλύτερη περίπτωση απλοϊκό αν όχι βαρβαρικό. Έτσι μια πιθανή εισβολή θα διακινδύνευε όχι μόνο ένα ιρακ των τούρκων στη συρία, αλλά και ένα πιθανότατο ιρακ μέσα στην ίδια την τουρκία.
Μιλάμε δηλαδή για ένα τεράστιο κουβάρι το οποίο μπλέκεται και με τους γενικότερους σχεδιασμούς της τουρκίας που εδώ και μια δεκαετία έχει απομακρυνθεί αρκετά από την αμερικανο-ισραηλινή σφαίρα επιρροής. Μια εισβολή θα τους ξαναέβαζε στις παλιές ατραπούς και θα κατέστρεφε τις διόδους επικοινωνίας με το ιραν, τη ρωσία και την κίνα που χτίζουν μεθοδικά τόσα χρόνια κάτι που φαίνεται να δημιουργεί αντιδράσεις ακόμα και στο εσωτερικό του AKP. Ήδη ο πρόεδρος γκιούλ (ανήκει στο ίδιο κόμμα αλλά σε διαφορετικό εσωκομματικό στρατόπεδο), δήλωσε πω ς μπορεί να ξαναβάλει υποψηφιότητα για πρόεδρος, κάτι που του ερντογαν δεν του αρέσει μία, καθώς έχει φαντασιωθεί αυτή τη θέση (και μερικές επιπλέον αρμοδιότητες που προσπαθεί να τις δώσει) για τον εαυτό του.
Μπορεί ο ερντογάν και οι καραβανάδες του να είναι αρκετά τρελοί για να μπλεχτούν σε έναν τέτοιο πόλεμο, αλλά η λογική λέει πως δεν θα το κάνουν. Νίχτ γκαγκάν
Ισραήλ. Και τώρα που είπαμε για λογική, ας πιάσουμε και αυτούς που δεν έχουν καμία. Ή για την ακρίβεια η λογική τους βασίζεται στην παράλογη φαντασίωση πως είναι ο εκλεκτός λαός του θεού και τα πάντα τους βγαίνουν επειδή ο θεός είναι μεγάλος και ο μπίμπι νετανιάχου πιστεύει πως οι αμερικάνοι είναι τόσο χαζοί που τους έχει στο τσεπάκι.
Όπως είπαμε το ισραήλ πολύ θα ήθελε μια συρία και μια ιορδανία διασπασμένες στα 5 ή στα 6, μπορείτε να το διαβάσετε μάλιστα ήδη από το 1982. Και οι σύριοι φαίνεται πως πάνε να του κάνουν τη χάρη. Τα μικρά διασπασμένα κρατίδια στα ανατολικά του ισραήλ θα είναι πλήρως εξαρτημένα από τις ορέξεις του. Ήδη η συνεργασία τους με το ιρακινό κουρδιστάν υπάρχει εδώ και χρόνια και μάλλον είναι το μοναδικό κέρδος από ολόκληρο τον ιρακινό πόλεμο. Μια διασπασμένη συρία θα αποδυνάμωνε επιπλέον τη χιζμπαλά στο λίβανο, μόνιμο αγκάθι μετά την ταπεινωτική στρα τιωτική ήττα του 2006. Με λίγα λόγια ο δρόμος προς τον βομβαρδισμό της τεχεράνης θα ήταν πιο κοντά, έτσι ώστε το ισραήλ να παραμείνει το μοναδικό κράτος της περιοχής με τη δυνατότητα να ρίξει πυρηνικά όπλα.
Όμως την ίδια στιγμή τα πράγματα στην αίγυπτο (με την οποία το ισραήλ συνεργαζόταν ήδη από το 70) δεν είναι καθόλου καλά. Από τη μία η χαμάς στη γάζα είναι μικρανοίψι των αδελφών μουσουλμάνων της αιγύπτου που κυβερνούν και το άνοιγμα του περάσματος της ράφα μεταξύ αιγύπτου και γάζας είναι μάλλον εμπρός στον ορίζοντα. Έτσι η γάζα θα πάψει να αποτελεί ένα πάρκο όπου οι ισραηλινοί πήγαιναν όταν ένιωθαν πως είχαν όρεξη για σαφάρι. Επιπλέον η ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ χαμάς και φατάχ κάνει τη ζωή τους ακόμα πιο δύσκολη και η συνεχής διακοπ ή της παροχής φυσικού αερίου από την αίγυπτο είναι απόλυτα υπαρκτή, τη στιγμή που τα ισραηλινο-κυπριακά απιθανοκοιτάσματα φυσικού αερίου, συνεχίζουν να κάθονται γλυκά γλυκά στο βυθό της θάλασσας.
Έτσι, ενώ φαίνεται πως το ιραν θα χάσει έναν σύμμαχο (τον ασαντ), είναι έτοιμο να κερδίσει έναν ακόμα μεγαλύτερο, δηλαδή την αίγυπτο. Πράγμα που αφήνει τους ισραηλινούς να βρίσκονται σε συμμαχία μόνο με τους σαουδάραβες, έναν πολύ πλούσιο, αλλά παντελώς κοινωνικά και στρατιωτικά ανυπόληπτο σύμμαχο.
Κάτι που μας φέρνει πίσω στην "περίεργη" επίθεση των "ισλαμιστών" στο φυλάκιο του αιγυπτιακού στρατού στο σινά. Σύμφωνα με τις περιγραφές η επίθεση αυτή έγινε 2 μέρες αφότου υπήρξε μια κάποια συμφωνία μεταξύ χαμάς και αιγύπτου για το άνοιγμα της ράφα. Οι επιτιθέμενοι πλησίασαν ένα φυλάκιο του αιγυπτιακού στρατού, εκτέλεσαν όλους τους στρατιώτες που ήταν εκεί, τράβηξαν την επίθεση με βίντεο, έκλεψαν ένα άρμα μεταφοράς προσωπικού του αιγυπτιακού στρατού και κατευθύνθηκαν προς το ισραήλ. Σύμφωνα με τον ισραηλινό στρατό, τα δύο οχήματα καταστράφηκαν και όλοι που ήταν μέσα πέθαναν. Μάλιστα, σύμφωνα με την ανακοίνωσή τους, ήταν όλοι ζωσμένοι με εκρηκτικά και ετοίμαζαν επιθέσεις αυτοκτονίας μέσα στο ισραήλ.
Οι αδελφοί μουσουλμάνοι έδειξαν να μην τσιμπάνε και κατηγόρησαν τον ισραήλ για την επίθεση. Άλλωστε πως είναι δυνατόν οι "ισλαμιστές" βεδουίνοι να ξεκληρίσουν ένα ολόκληρο φυλάκιο με άπταιστο επαγγελματισμό κι αμέσως μετά να μπουν σαν βόδια μέσα στο ισραήλ για να γίνουν μπάρμπεκιου από την ισραηλινή αεροπορία μόλις δύο μέρες αφότου οι αιγύπτιοι δήλωναν πως ήρθε η ώρα να ανοίξει το πέρασμα με τη γάζα? Τι σχέση έχει θα μου πείτε η επίθεση με τη γάζα? Ε η επίσημη δικαιολογία των αιγυπτίων επί μουμπάρακ ήταν πως το πέρασμα είναι κλειστό γ� �α να μην περνάνε τρομοκράτες.
Στην ουσία πιθανότατα εδώ έχουμε ένα κλασσικό blowback. Οι ισραηλινοί ετοιμάζουν μια προβοκάτσια προκειμένου να δείξουν πως το πέρασμα της ράφα θα πρέπει να παραμείνει κλειστό, οι αιγύπτιοι δεν τσιμπάνε και ταυτόχρονα χρησιμοποιούν το ίδιο το γεγονός για να στείλουν σπίτι τους, τους μοναδικούς συμμάχους του ισραήλ μέσα στην αίγυπτο, δηλαδή το καλοταϊσμένο από τους αμερικάνους επιτελείο του στρατού.
Με αυτή την κίνηση οι αδελφοί μουσουλμάνοι σιγουρεύουν την εξουσία τους και ικανοποιούν την κοινή γνώμη που εδώ και χρόνια δεν έβλεπε με καλό μάτι, ούτε τη συμμαχία με το ισραήλ και ακόμα περισσότερο το στρατόπεδο συγκέντρωσης στο οποίο είχε μετατραπεί η γάζα με την συνεργία των ίδιων. Ταυτόχρονα δείχνουν την αντίθεσή τους στο σαουδαραβική φαντασίωση περί σιιτικού τόξου που απειλεί τους σουνίτες (και δικαιολογεί την εμπλοκή της αλκάιντα στη συρία). Πρόκειται για μεγάλη επικοινωνιακή ήττα των δεύτερων, διότι οι αδελφοί μουσουλμάνοι θε ωρούνται λίγο πολύ οι εγκέφαλοι της νεο-ισλαμικής σουνίτικης παράδοσης. Κάτι που ήταν εμφανές ακόμα και στη δομή της αλκάιντα. Ο πολυτραγουδισμένος οσάμα ήταν στην ουσία ένας τύπος με πολλά λεφτά, όταν ο προερχόμενος από τους αδελφούς μουσουλμάνους αλ ζαχάουρι ήταν ο πνευματικός ηγέτης του κινήματος. Η αλκάιντα επηρεάζεται φυσικά από τους σαουδάραβες, αλλά δεν ξέρουμε πόσο δημοφιλής θα συνεχίσει να είναι αν οι αδελφοί μουσουλμάνοι της αντιταχθούν δυναμικά.
Και μια μικρή ιστορική αναδρομή.
Οι αμερικάνοι μετά το δεύτερο ημίχρονο του μεγάλου πολέμου βάσισαν την στρατηγική τους στη μέση ανατολή σε δύο μεγάλους πυλώνες. Από τη μία ήταν το πολυπληθές και ισχυρό ιραν με τον σάχη του και από την άλλη η εξίσου πολυπληθής αίγυπτος με τους εθνικιστές στρατιωτικούς της που μόλις είχαν κερδίσει την ανεξαρτησία τους από τους αποικιοκράτες. Οι αμερικάνοι μάλιστα τους είχαν έμπρακτα βοηθήσει κατά τη διάρκεια τη διαμάχης τους με τους αγγλογάλλους για το καθεστώς της διώρυγας του σουέζ (οι αγγλογάλλοι επέμεναν -με στρατό- πως η διώ ρυγα είναι ιδιοκτησία τους). Σε αυτό το βασικό μοτίβο έμπαινε επικουρικά, το προτεκτοράτο της σαουδικής αραβίας και το ισραήλ. Και τα δύο αντιμετωπίζονταν από τους αμερικάνους με κάποια δυσπιστία. Το ισραήλ λόγω της επεκτατικής του πολιτικής που θεωρούνταν αποσταθεροποιητική και η σαουδική αραβία ως κάτι αδιάφοροι νομάδες δικτάτορές μας. Άλλωστε οι αμερικάνοι δεν ένιωθαν ούτε τις τύψεις, είτε το αποικιακό γινάτι που ένιωθαν οι γάλλοι, όταν έδιναν στους ισραηλινούς σχεδόν όλα εκείνα τα εργαλεία που θα χρησίμευαν στην κατασκευή � �ης πρώτης τους πυρηνικής βόμβας (την εποχή εκείνη αίγυπτος και ισραήλ ήταν εχθροί).
Το 1979 οι ηπα χάνουν το πρώτο τους στήριγμα με την ισλαμική επανάσταση στο ιραν. Ταυτόχρονα βρίσκουν ένα προσωρινό σύμμαχο στο πρόσωπο του πρώην σοσιαλίζοντα σαντάμ και ελπίζουν -με την εισβολή των ιρακινών στο ιραν- στην ανατροπή των αγιατολάδων. Την ίδια στιγμή η θεοφοβούμενη αμερικάνικη ακροδεξιά βρίσκει έναν σύμμαχο στην αντίστοιχη ακροδεξιά του ισραήλ, κι ενώ παραδοσιακά στις ηπα οι πιο φιλική πτέρυγα προς τον σιωνισμό είναι η δημοκρατική, τώρα και τα δύο κόμματα αρχίζουν να συναγωνίζονται για τη δημιουργία του μεγάλου ισραήλ, πολ λές φορές και εναντίων των συμφερόντων των ίδιων των ηπα).
Την ίδια εποχή οι αμερικάνοι χρησιμοποιούν τους σαουδάραβες (η ανακύκλωση των πετροδολαρίων γίνεται αποκλειστικά μέσα από αμερικάνικες τράπεζες) για να χρηματοδοτήσουν τα "αδέλφια" τους στο αφγανιστάν, ετοιμάζοντας ένα βιετναμ για τους σοβιετικούς που έπεσαν στην παγίδα μια χαρά και ωραία. Έτσι, μέσα από το κίνημα των αγέροχων μουτζαχεντίν που μάχονται κατά του άθεου σοβιετικού διαβόλου, συσφίγγονται οι σχέσεις τους.
Αυτές οι δύο αλλαγές είναι που γέρνουν και την πλάστιγγα κατά του σαντάμ το 1991, όταν παρά το σχεδόν πράσινο φως που είχαν δώσει οι αμερικάνοι στην εισβολή του κουβέιτ (το κουβέιτ πράγματι έκλεβε πετρέλαιο από τους ιρακινούς και οι αμερικάνοι αρχικά δήλωσαν πως δεν θέλουν να εμπλακούν στα εσωτερικά των αράβων), αποφάσισαν να ξεδοντιάσουν το ιρακινό καθεστός.
Η νέα τάξη πραγμάτων -όπως ονομάστηκε από τον πατέρα μπους η εποχή μετά την κατάρρευση της σοβιετίας- δεν αφήνει δυσαρεστημένο μόνο τον σαντάμ, αλλά και έναν ακόμα παλιότερο σύμμαχο των ηπα από την εποχή του ψυχρού πολέμου. Οι τούρκοι νιώθουν παραμελημένοι καθώς οι αμερικάνοι πια δεν τους χαιδεύουν ταφτιά (και τις τσέπες), και εγείρουν θέματα ταμπού (όπως το αρμένικο) την ίδια στιγμή που δημιουργείται ένα κράτος δίπλα τους με το ίδιο όνομα. Κι έτσι αρχίζουν να βλέπουν τους εαυτούς τους χωρίς τους αμερικάνους και να στρέφονται προς την ε υρώπη (η τουρκία ήταν περισσότερο κομμάτι του δυτικού συστήματος στον ψυχρό πόλεμο παρά της μέσης ανατολής).
Κάτι που θα φανεί έμπρακτα και εντυπωσιακά το 2003, όταν οι αμερικάνοι εισέβαλαν στο ιρακ για δεύτερη φορά και οι τούρκοι δεν τους επέτρεψαν να ανοίξουν δεύτερο μέτωπο στα βόρια. Ο υιος μπους όμως δεν πτοείται, και φαντασιώνεται πως θα δημιουργήσει έναν δεύτερο σύμμαχο στη μέση ανατολή και φυσικά θα φάει -μέσω των πετρελαιάδων φίλων του- το πάμφθηνο ιρακινό πετρέλαιο. Το σχέδιο αποτυγχάνει πλήρως και το 2011 οι αμερικάνοι εκδιώχνονται από το ιρακ χωρίς πετρέλαια, ενώ το ιρακ έχει πια εγκάρδιες σχέσεις με το ιράν.
Την ίδια εποχή, τα δολάρια που τυπώνει η αμερικάνικη κεντρική τράπεζα για να σώσει τους πλούσιούς της, ξεχειλίζουν και φουσκώνουν το χρηματιστήριο της αγοράς των τροφίμων, πράγμα που πυροδοτεί το φαινόμενο που ονομάσαμε αραβική άνοιξη. Το αποτέλεσμα αυτής της εξέγερσης στην αίγυπτο είναι να αναγκαστεί το παλιό καθεστώς να υποχωρήσει και να προκηρύξει εκλογές, εκλογές που κερδίζουν οι ιδεολογικά αντι-αμερικανοί αδελφοί μουσουλμάνοι που θεωρούν ήδη από τα τέλη του 50 την αμερικάνικη κοινωνία διεφθαρμένη, χωρίς αξίες και αντιμάχονται τ� �ν εκδυτικοποίηση της αιγύπτου. Οι αδελφοί μουσουλμάνοι, ακολουθώντας την ιδεολογία τους αλλά και τις διαθέσεις της κοινής γνώμης (που ταυτίζονται σε πολλά), δείχνουν να άρουν τη συμμαχία με τις ηπα και να πλησιάζουν το ιραν.
Κάπως έτσι λίγο πολύ θα μπορούσαμε να περιγράψουμε την δύση της αμερικάνικης αυτοκρατορίας στην κρίσιμη περιοχή της μέσης ανατολής. Το παιχνίδι είναι φυσικά ακόμα ρευστό, κι αυτά είναι διάφορα μοτίβα που μου εκμυστηρεύτηκε ο γνωστός πράσινος δράκος της αποκαλύψεως.
Αίγυπτος. Ανεξάρτητα με το εάν δεν θα πίναμε μπύρα μαζί τους (για την ακρίβεια αυτοί δεν πίνουν μπύρα), οι αδελφοί μουσουλμάνοι είναι ο πολιτικός σχηματισμός με τη μεγαλύτερη ισχύ και τις περισσότερες κοινωνικές συμμαχίες στην αίγυπτο. Και κάπως έτσι πήραν την εξουσία (με εκλογές για όσους θέλουν να το ξεχνάνε). Οι στρατιωτικοί βέβαια που έκαναν κουμάντο κράτησαν για πάρτη τους πολλές από τις εξουσίες και οι αμερικάνοι ήλπιζαν πως τελικά θα βρουν μια άκρη με τον μοναδικό αταλάντευτο μουσουλμάνο σύμμαχο τους στην περιοχή (οι σαουδ.αρ� �βία και το κατάρ δεν μετράνε καθώς είναι προτεκτοράτα).
Μέσα σε ένα μήνα οι αμερικάνοι έστειλαν τους πάντες στην αίγυπτο (από τον μπερνς μέχρι τη χίλαρι και τον πανέτα) ελπίζοντας πως θα σιγουρέψουν τη συμμαχία και πως οι στρατιωτικοί θα συνεχίσουν να κρατάνε το χαλινάρι. Και έτσι φαινόταν πως ήταν τα πράγματα.
Μέχρι που πριν 2βδομάδες, με αφορμή μια πολύ περίεργη επίθεση "ισλαμιστών" σ'ένα αιγυπτιακό φυλάκιο στο σινά με παραπάνω από μια ντουζίνα νεκρούς αιγύπτιους στρατιώτες, ο μόρσι έστειλε σπίτι του ολόκληρο το επιτελείο του στρατού. Και ταυτόχρονα ανακοίνωσε πως προετοιμάζει ταξίδι στην κίνα και το ιραν αντί για τις ηπα. Γκαγκάν.
Συρία. Εντάξει είναι εμφανές πως τα ψωμιά του ασαντ δεν είναι πολλά και φαίνεται να το έχουν καταλάβει και οι ρωσοκινέζοι που καίτοι απέτρεψαν μια εισβολή του νάτο, δείχνουν να μην μπορούν να σταθεροποιήσουν την κατάσταση. Με λίγα λόγια ο άσαντ σίγουρα και ίσως και το καθεστώς του να μην επιβιώνει. Αλλά αυτό δεν σημαίνει πως η συριακή αντιπολίτευση κερδίζει. Για την ακρίβεια η συριακή αντιπολίτευση δεν υπάρχει. Πρόκειται για ένα συνονθύλευμα από τη μάρα και τη σάρα που στην ουσία δεν έχει καμία ισχύ, καθώς έχει παραδώσει ολόκληρο το σ τρατιωτικό σκέλος της εξέγερσης σε κάτι ύποπτα μούτρα της αλκαίντα τα οποία χρηματοδοτούνται από τους σαουδάραβες, εξοπλίζονται από τους τούρκους και προβαίνουν σε αλκαϊντιανές αγριότητες στο έδαφος της συρίας. Είναι σημαντικό εδώ να δώσουμε βάση σε ένα γεγονός που αποκρύπτεται από τα δυτικά μέσα (και να ήταν το μόνο). Ο συριακός στρατός σε γενικές γραμμές δεν συμμετέχει στον εμφύλιο, στην ουσία την εργολαβία την έχουν πάρει ειδικές δυνάμεις που είναι σίγουρα πιστές στο καθεστώς. Λεπτομέρειες που οι μισθοφόροι των "καλών" δεν αναγν� �ρίζουν με αποτέλεσμα να δημιουργείται ακόμα μεγαλύτερη εμπλοκή, σ' έναν πόλεμο -που παρά τα όσα σας λένε- δεν έχει καλούς.
Το θέμα είναι πως ο πόλεμος δεν θα τελειώσει εύκολα. Κάτι που βολεύει τους ισραηλινούς (που ονειρεύονται μια λιβανοποιημένη συρία, διασπασμένη σε 5-6κομμάτια), αλλά αγχώνει τους τούρκους που καταλαβαίνουν πως το ένα από αυτά τα 5κομμάτια θα είναι κουρδικό. Ο άσαντ μάλιστα ήρθε σε συμφωνία με τους κούρδους της συρίας οι οποίοι ανέλαβαν τη φύλαξη των περιοχών τους με τη βοήθεια των αδελφών τους στο βόρειο ιρακ οι οποίοι ήδη έχουν μια ντεφάκτο αυτονομία. Στο πλευρό του άσαντ παραμένουν επίσης (χωρίς ιδιαίτερη ζέση) όσοι δεν βλέπουν με καλό μά� �ι ένα θεοκρατικό καθεστώς τύπου σαουδαραβίας το οποιο χρηματοδοτείται από τη μέκκα και αυτοί δεν είναι λίγοι. Γκαγκάν 2.
Τουρκία. Κάτι που μας φέρνει στην τουρκία. Ο ερντογάν κάθε βράδυ ονειρεύεται να γίνει χαλίφης, αλλά αυτή η κακόμοιρη η τουρκία δεν θέλει να του κάνει τη χάρη. Το όνειρό του το έχει καταλάβει ο μπάμιας που τον πήρε τηλέφωνο, προκειμένου να τον πείσει να εισβάλει ο τουρκικός στρατός στη συρία για να επιβάλει μια "λύση". Κάτι που τον ερντογάν τον τρώει να το κάνει, αλλά όπως είπα η χώρα είναι πολύ μικρή για να χωρέσει έναν τόσο μεγαλομανή ηγέτη. Βλέπετε εδώ και 1 χρόνο τουλάχιστον, ο ερντογάν έχει στείλει στη φυλακή ή στα δικαστήρια το μισό τουρκικό επιτελείο στρατού. Αφορμή είναι η γνωστή υπόθεση εργκένεκον, κάτι ψιλοσχέδια των στρατηγών να κάνουν ένα ψιλοπραξικόπημα, αλλά στην πραγματικότητα όλο το παραμύθι είναι μια επίδειξη δύναμης της πολιτικής εξουσίας απέναντι στην στρατιωτική. Εντυπωσιακή επίδειξη δύναμης αν σκεφτείτε πως οι στρατηγοί κυβερνούσαν στην τουρκία μέχρι πριν απο 10 χρόνια και δεν δίστασαν να εκτελέσουν έναν πρωθυπουργό (τότε στα όμορφα 60s), αλλά αρκετά προβληματική αν ετοιμάζεσαι να εισβάλλεις σε μια άλλη χώρα.
Σαν να μην έφτανε αυτό, οι τούρκοι αναλυτές καταλαβαίνουν πως πιθανή εισβολή στη συρία θα μετατρεπόταν γρήγορα στο δικό τους ιρακ. Είναι σίγουρο πως πολλοί σύριοι δεν θα την έβλεπαν με καλό μάτι. Όπως η εισβολή των αμερικάνων ένωσε τους σιίτες και τους σουνίτες ιρακινούς εναντίων τους, είναι πολύ πιθανό να συμβεί κάτι αντίστοιχο και στη συρία. Επιπλέον, πιθανό σπάσιμο της συρίας σε 4-5-6κομμάτια θα έκανε πραγματικότητα ένα συριακό κουρδιστάν που μαζί με το αυτόνομο ιρακινό θα έφτιαχναν ένα πολύ ωραίο πάρτι από το οποίο θα έλειπε μόνο το το υρκικό κουρδιστάν. Και για κερασάκι στην τούρτα, στην τουρκία ζούνε πολλά εκατομμύρια αλεβίτες, η ίδια ακριβώς σέχτα που κυβερνάει στη συρία. Παρότι οι τούρκοι αλεβίτες δεν είναι κούρδοι -με λίγα λόγια δεν είναι ορεσίβιοι πολεμόχαροι και δεν τους κόβω να κάνουν σύντομα επιθέσεις αυτοκτονίας- είναι πολύ πιθανό να μη δουν με καθόλου καλό μάτι μια τουρκική εισβολή. Κυρίως διότι οι αλεβίτες αποτελούν μια σίιτικη σέχτα που θεωρεί τον σουνιτικό λιγκαλισμό της θρησκείας (δηλαδή ο θεός σου λεει να προσεύχεσαι 5 φορές την ημέρα, να κάνεις εκείνο και να μην κάνεις το άλλο κλπ κλπ) στην καλύτερη περίπτωση απλοϊκό αν όχι βαρβαρικό. Έτσι μια πιθανή εισβολή θα διακινδύνευε όχι μόνο ένα ιρακ των τούρκων στη συρία, αλλά και ένα πιθανότατο ιρακ μέσα στην ίδια την τουρκία.
Μιλάμε δηλαδή για ένα τεράστιο κουβάρι το οποίο μπλέκεται και με τους γενικότερους σχεδιασμούς της τουρκίας που εδώ και μια δεκαετία έχει απομακρυνθεί αρκετά από την αμερικανο-ισραηλινή σφαίρα επιρροής. Μια εισβολή θα τους ξαναέβαζε στις παλιές ατραπούς και θα κατέστρεφε τις διόδους επικοινωνίας με το ιραν, τη ρωσία και την κίνα που χτίζουν μεθοδικά τόσα χρόνια κάτι που φαίνεται να δημιουργεί αντιδράσεις ακόμα και στο εσωτερικό του AKP. Ήδη ο πρόεδρος γκιούλ (ανήκει στο ίδιο κόμμα αλλά σε διαφορετικό εσωκομματικό στρατόπεδο), δήλωσε πω ς μπορεί να ξαναβάλει υποψηφιότητα για πρόεδρος, κάτι που του ερντογαν δεν του αρέσει μία, καθώς έχει φαντασιωθεί αυτή τη θέση (και μερικές επιπλέον αρμοδιότητες που προσπαθεί να τις δώσει) για τον εαυτό του.
Μπορεί ο ερντογάν και οι καραβανάδες του να είναι αρκετά τρελοί για να μπλεχτούν σε έναν τέτοιο πόλεμο, αλλά η λογική λέει πως δεν θα το κάνουν. Νίχτ γκαγκάν
Ισραήλ. Και τώρα που είπαμε για λογική, ας πιάσουμε και αυτούς που δεν έχουν καμία. Ή για την ακρίβεια η λογική τους βασίζεται στην παράλογη φαντασίωση πως είναι ο εκλεκτός λαός του θεού και τα πάντα τους βγαίνουν επειδή ο θεός είναι μεγάλος και ο μπίμπι νετανιάχου πιστεύει πως οι αμερικάνοι είναι τόσο χαζοί που τους έχει στο τσεπάκι.
Όπως είπαμε το ισραήλ πολύ θα ήθελε μια συρία και μια ιορδανία διασπασμένες στα 5 ή στα 6, μπορείτε να το διαβάσετε μάλιστα ήδη από το 1982. Και οι σύριοι φαίνεται πως πάνε να του κάνουν τη χάρη. Τα μικρά διασπασμένα κρατίδια στα ανατολικά του ισραήλ θα είναι πλήρως εξαρτημένα από τις ορέξεις του. Ήδη η συνεργασία τους με το ιρακινό κουρδιστάν υπάρχει εδώ και χρόνια και μάλλον είναι το μοναδικό κέρδος από ολόκληρο τον ιρακινό πόλεμο. Μια διασπασμένη συρία θα αποδυνάμωνε επιπλέον τη χιζμπαλά στο λίβανο, μόνιμο αγκάθι μετά την ταπεινωτική στρα τιωτική ήττα του 2006. Με λίγα λόγια ο δρόμος προς τον βομβαρδισμό της τεχεράνης θα ήταν πιο κοντά, έτσι ώστε το ισραήλ να παραμείνει το μοναδικό κράτος της περιοχής με τη δυνατότητα να ρίξει πυρηνικά όπλα.
Όμως την ίδια στιγμή τα πράγματα στην αίγυπτο (με την οποία το ισραήλ συνεργαζόταν ήδη από το 70) δεν είναι καθόλου καλά. Από τη μία η χαμάς στη γάζα είναι μικρανοίψι των αδελφών μουσουλμάνων της αιγύπτου που κυβερνούν και το άνοιγμα του περάσματος της ράφα μεταξύ αιγύπτου και γάζας είναι μάλλον εμπρός στον ορίζοντα. Έτσι η γάζα θα πάψει να αποτελεί ένα πάρκο όπου οι ισραηλινοί πήγαιναν όταν ένιωθαν πως είχαν όρεξη για σαφάρι. Επιπλέον η ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ χαμάς και φατάχ κάνει τη ζωή τους ακόμα πιο δύσκολη και η συνεχής διακοπ ή της παροχής φυσικού αερίου από την αίγυπτο είναι απόλυτα υπαρκτή, τη στιγμή που τα ισραηλινο-κυπριακά απιθανοκοιτάσματα φυσικού αερίου, συνεχίζουν να κάθονται γλυκά γλυκά στο βυθό της θάλασσας.
Έτσι, ενώ φαίνεται πως το ιραν θα χάσει έναν σύμμαχο (τον ασαντ), είναι έτοιμο να κερδίσει έναν ακόμα μεγαλύτερο, δηλαδή την αίγυπτο. Πράγμα που αφήνει τους ισραηλινούς να βρίσκονται σε συμμαχία μόνο με τους σαουδάραβες, έναν πολύ πλούσιο, αλλά παντελώς κοινωνικά και στρατιωτικά ανυπόληπτο σύμμαχο.
Κάτι που μας φέρνει πίσω στην "περίεργη" επίθεση των "ισλαμιστών" στο φυλάκιο του αιγυπτιακού στρατού στο σινά. Σύμφωνα με τις περιγραφές η επίθεση αυτή έγινε 2 μέρες αφότου υπήρξε μια κάποια συμφωνία μεταξύ χαμάς και αιγύπτου για το άνοιγμα της ράφα. Οι επιτιθέμενοι πλησίασαν ένα φυλάκιο του αιγυπτιακού στρατού, εκτέλεσαν όλους τους στρατιώτες που ήταν εκεί, τράβηξαν την επίθεση με βίντεο, έκλεψαν ένα άρμα μεταφοράς προσωπικού του αιγυπτιακού στρατού και κατευθύνθηκαν προς το ισραήλ. Σύμφωνα με τον ισραηλινό στρατό, τα δύο οχήματα καταστράφηκαν και όλοι που ήταν μέσα πέθαναν. Μάλιστα, σύμφωνα με την ανακοίνωσή τους, ήταν όλοι ζωσμένοι με εκρηκτικά και ετοίμαζαν επιθέσεις αυτοκτονίας μέσα στο ισραήλ.
Οι αδελφοί μουσουλμάνοι έδειξαν να μην τσιμπάνε και κατηγόρησαν τον ισραήλ για την επίθεση. Άλλωστε πως είναι δυνατόν οι "ισλαμιστές" βεδουίνοι να ξεκληρίσουν ένα ολόκληρο φυλάκιο με άπταιστο επαγγελματισμό κι αμέσως μετά να μπουν σαν βόδια μέσα στο ισραήλ για να γίνουν μπάρμπεκιου από την ισραηλινή αεροπορία μόλις δύο μέρες αφότου οι αιγύπτιοι δήλωναν πως ήρθε η ώρα να ανοίξει το πέρασμα με τη γάζα? Τι σχέση έχει θα μου πείτε η επίθεση με τη γάζα? Ε η επίσημη δικαιολογία των αιγυπτίων επί μουμπάρακ ήταν πως το πέρασμα είναι κλειστό γ� �α να μην περνάνε τρομοκράτες.
Στην ουσία πιθανότατα εδώ έχουμε ένα κλασσικό blowback. Οι ισραηλινοί ετοιμάζουν μια προβοκάτσια προκειμένου να δείξουν πως το πέρασμα της ράφα θα πρέπει να παραμείνει κλειστό, οι αιγύπτιοι δεν τσιμπάνε και ταυτόχρονα χρησιμοποιούν το ίδιο το γεγονός για να στείλουν σπίτι τους, τους μοναδικούς συμμάχους του ισραήλ μέσα στην αίγυπτο, δηλαδή το καλοταϊσμένο από τους αμερικάνους επιτελείο του στρατού.
Με αυτή την κίνηση οι αδελφοί μουσουλμάνοι σιγουρεύουν την εξουσία τους και ικανοποιούν την κοινή γνώμη που εδώ και χρόνια δεν έβλεπε με καλό μάτι, ούτε τη συμμαχία με το ισραήλ και ακόμα περισσότερο το στρατόπεδο συγκέντρωσης στο οποίο είχε μετατραπεί η γάζα με την συνεργία των ίδιων. Ταυτόχρονα δείχνουν την αντίθεσή τους στο σαουδαραβική φαντασίωση περί σιιτικού τόξου που απειλεί τους σουνίτες (και δικαιολογεί την εμπλοκή της αλκάιντα στη συρία). Πρόκειται για μεγάλη επικοινωνιακή ήττα των δεύτερων, διότι οι αδελφοί μουσουλμάνοι θε ωρούνται λίγο πολύ οι εγκέφαλοι της νεο-ισλαμικής σουνίτικης παράδοσης. Κάτι που ήταν εμφανές ακόμα και στη δομή της αλκάιντα. Ο πολυτραγουδισμένος οσάμα ήταν στην ουσία ένας τύπος με πολλά λεφτά, όταν ο προερχόμενος από τους αδελφούς μουσουλμάνους αλ ζαχάουρι ήταν ο πνευματικός ηγέτης του κινήματος. Η αλκάιντα επηρεάζεται φυσικά από τους σαουδάραβες, αλλά δεν ξέρουμε πόσο δημοφιλής θα συνεχίσει να είναι αν οι αδελφοί μουσουλμάνοι της αντιταχθούν δυναμικά.
Και μια μικρή ιστορική αναδρομή.
Οι αμερικάνοι μετά το δεύτερο ημίχρονο του μεγάλου πολέμου βάσισαν την στρατηγική τους στη μέση ανατολή σε δύο μεγάλους πυλώνες. Από τη μία ήταν το πολυπληθές και ισχυρό ιραν με τον σάχη του και από την άλλη η εξίσου πολυπληθής αίγυπτος με τους εθνικιστές στρατιωτικούς της που μόλις είχαν κερδίσει την ανεξαρτησία τους από τους αποικιοκράτες. Οι αμερικάνοι μάλιστα τους είχαν έμπρακτα βοηθήσει κατά τη διάρκεια τη διαμάχης τους με τους αγγλογάλλους για το καθεστώς της διώρυγας του σουέζ (οι αγγλογάλλοι επέμεναν -με στρατό- πως η διώ ρυγα είναι ιδιοκτησία τους). Σε αυτό το βασικό μοτίβο έμπαινε επικουρικά, το προτεκτοράτο της σαουδικής αραβίας και το ισραήλ. Και τα δύο αντιμετωπίζονταν από τους αμερικάνους με κάποια δυσπιστία. Το ισραήλ λόγω της επεκτατικής του πολιτικής που θεωρούνταν αποσταθεροποιητική και η σαουδική αραβία ως κάτι αδιάφοροι νομάδες δικτάτορές μας. Άλλωστε οι αμερικάνοι δεν ένιωθαν ούτε τις τύψεις, είτε το αποικιακό γινάτι που ένιωθαν οι γάλλοι, όταν έδιναν στους ισραηλινούς σχεδόν όλα εκείνα τα εργαλεία που θα χρησίμευαν στην κατασκευή � �ης πρώτης τους πυρηνικής βόμβας (την εποχή εκείνη αίγυπτος και ισραήλ ήταν εχθροί).
Το 1979 οι ηπα χάνουν το πρώτο τους στήριγμα με την ισλαμική επανάσταση στο ιραν. Ταυτόχρονα βρίσκουν ένα προσωρινό σύμμαχο στο πρόσωπο του πρώην σοσιαλίζοντα σαντάμ και ελπίζουν -με την εισβολή των ιρακινών στο ιραν- στην ανατροπή των αγιατολάδων. Την ίδια στιγμή η θεοφοβούμενη αμερικάνικη ακροδεξιά βρίσκει έναν σύμμαχο στην αντίστοιχη ακροδεξιά του ισραήλ, κι ενώ παραδοσιακά στις ηπα οι πιο φιλική πτέρυγα προς τον σιωνισμό είναι η δημοκρατική, τώρα και τα δύο κόμματα αρχίζουν να συναγωνίζονται για τη δημιουργία του μεγάλου ισραήλ, πολ λές φορές και εναντίων των συμφερόντων των ίδιων των ηπα).
Την ίδια εποχή οι αμερικάνοι χρησιμοποιούν τους σαουδάραβες (η ανακύκλωση των πετροδολαρίων γίνεται αποκλειστικά μέσα από αμερικάνικες τράπεζες) για να χρηματοδοτήσουν τα "αδέλφια" τους στο αφγανιστάν, ετοιμάζοντας ένα βιετναμ για τους σοβιετικούς που έπεσαν στην παγίδα μια χαρά και ωραία. Έτσι, μέσα από το κίνημα των αγέροχων μουτζαχεντίν που μάχονται κατά του άθεου σοβιετικού διαβόλου, συσφίγγονται οι σχέσεις τους.
Αυτές οι δύο αλλαγές είναι που γέρνουν και την πλάστιγγα κατά του σαντάμ το 1991, όταν παρά το σχεδόν πράσινο φως που είχαν δώσει οι αμερικάνοι στην εισβολή του κουβέιτ (το κουβέιτ πράγματι έκλεβε πετρέλαιο από τους ιρακινούς και οι αμερικάνοι αρχικά δήλωσαν πως δεν θέλουν να εμπλακούν στα εσωτερικά των αράβων), αποφάσισαν να ξεδοντιάσουν το ιρακινό καθεστός.
Η νέα τάξη πραγμάτων -όπως ονομάστηκε από τον πατέρα μπους η εποχή μετά την κατάρρευση της σοβιετίας- δεν αφήνει δυσαρεστημένο μόνο τον σαντάμ, αλλά και έναν ακόμα παλιότερο σύμμαχο των ηπα από την εποχή του ψυχρού πολέμου. Οι τούρκοι νιώθουν παραμελημένοι καθώς οι αμερικάνοι πια δεν τους χαιδεύουν ταφτιά (και τις τσέπες), και εγείρουν θέματα ταμπού (όπως το αρμένικο) την ίδια στιγμή που δημιουργείται ένα κράτος δίπλα τους με το ίδιο όνομα. Κι έτσι αρχίζουν να βλέπουν τους εαυτούς τους χωρίς τους αμερικάνους και να στρέφονται προς την ε υρώπη (η τουρκία ήταν περισσότερο κομμάτι του δυτικού συστήματος στον ψυχρό πόλεμο παρά της μέσης ανατολής).
Κάτι που θα φανεί έμπρακτα και εντυπωσιακά το 2003, όταν οι αμερικάνοι εισέβαλαν στο ιρακ για δεύτερη φορά και οι τούρκοι δεν τους επέτρεψαν να ανοίξουν δεύτερο μέτωπο στα βόρια. Ο υιος μπους όμως δεν πτοείται, και φαντασιώνεται πως θα δημιουργήσει έναν δεύτερο σύμμαχο στη μέση ανατολή και φυσικά θα φάει -μέσω των πετρελαιάδων φίλων του- το πάμφθηνο ιρακινό πετρέλαιο. Το σχέδιο αποτυγχάνει πλήρως και το 2011 οι αμερικάνοι εκδιώχνονται από το ιρακ χωρίς πετρέλαια, ενώ το ιρακ έχει πια εγκάρδιες σχέσεις με το ιράν.
Την ίδια εποχή, τα δολάρια που τυπώνει η αμερικάνικη κεντρική τράπεζα για να σώσει τους πλούσιούς της, ξεχειλίζουν και φουσκώνουν το χρηματιστήριο της αγοράς των τροφίμων, πράγμα που πυροδοτεί το φαινόμενο που ονομάσαμε αραβική άνοιξη. Το αποτέλεσμα αυτής της εξέγερσης στην αίγυπτο είναι να αναγκαστεί το παλιό καθεστώς να υποχωρήσει και να προκηρύξει εκλογές, εκλογές που κερδίζουν οι ιδεολογικά αντι-αμερικανοί αδελφοί μουσουλμάνοι που θεωρούν ήδη από τα τέλη του 50 την αμερικάνικη κοινωνία διεφθαρμένη, χωρίς αξίες και αντιμάχονται τ� �ν εκδυτικοποίηση της αιγύπτου. Οι αδελφοί μουσουλμάνοι, ακολουθώντας την ιδεολογία τους αλλά και τις διαθέσεις της κοινής γνώμης (που ταυτίζονται σε πολλά), δείχνουν να άρουν τη συμμαχία με τις ηπα και να πλησιάζουν το ιραν.
Κάπως έτσι λίγο πολύ θα μπορούσαμε να περιγράψουμε την δύση της αμερικάνικης αυτοκρατορίας στην κρίσιμη περιοχή της μέσης ανατολής. Το παιχνίδι είναι φυσικά ακόμα ρευστό, κι αυτά είναι διάφορα μοτίβα που μου εκμυστηρεύτηκε ο γνωστός πράσινος δράκος της αποκαλύψεως.
Techie Chan
Πηγή: http://www.ramnousia.com/
No comments:
Post a Comment